|
|
|
| |
|
نازک‌کاري هنري که به نام همدان ماندگار شد
نازک کاري، هنر ساخت اجسام متفاوت مثل جعبه‌هايي است که در گذشته به منظور جعبه نوشت افزارو جعبه جواهرات کاربرد داشته است.
ماده اوليه در ساخت اين رشته از صنايع‌دستي چوب است و هنرهاي متفاوتي مثل معرق و خاتم بنا به سليقه هنرمند براي ساخت و تکميل آثار کاربرد دارد.
نازک‌کاران براي ساخت آثار ابتدا با طراحي شيء مورد نظر و سپس نجاري يعني برش قطعات ظريف چوب و در ادامه نصب قطعات و پرداخت اثر و بعد به کارگيري هنرهايي از جمله کنده‌کاري، معرق و مشبک، اشيا و آثار بديعي را به منصه بروز و ظهور مي‌نشانند.
اين هنر به تازگي در فهرست ميراث ملي به عنوان ميراثي ناملموس به ثبت رسيده است. ثبت اين موضوع خود نشان دهنده اهميت و جايگاه اين هنر در استان همدان است.
براي دريافت اطلاعات بيشتري در خصوص اين رشته و جايگاه آن پاي صحبت‌هاي «بهجت عباسي» سرپرست معاونت صنايع‌دستي اين استان نشسته ايم.
دليل تلاش معاونت صنايع‌دستي همدان براي ثبت ملي نازک‌کاري چيست؟
استان همدان تنها داراي يک استادکار حرفه‌اي در عرصه هنر نازک کاري است و اين هنر با قابليت‌هاي بي‌شماري که دارد بسيار ارزشمند بوده و حفظ آن ضروري به نظر مي‌رسيد.
مواد اوليه مورد نياز در اين هنر را نام ببريد.
چوب اصلي‌ترين ماده اوليه مورد نياز در هنر نازک کاري است و در تعريفي ساده چوب ماده‌اي شناخته شده است که از برش تنه درختان به دست مي‌آيد. اين ماده انواع متفاوت دارد و در بين درختان بهترين نمونه‌هاي چوب را درختان گردو (که در استان همدان فراوان يافت مي‌شود)، عناب ، کيکم ، فوفل، سنجد و بعضي درختان ديگر دارند.
سريشم از دير مواد اوليه هنر فوق به شمار مي‌آيد و اين ماده طبيعي از منابع حيواني مثل شاخ، سم ، پوست، استخوان ماهي و در مواردي از آبشش ماهي سردابي درست مي‌شود. امروزه در 99% موارد به جاي اين ماده قابل بازيافت طبيعي از ماده شيميايي چسب چوب استفاده مي‌کنند.
چه اطلاعاتي در خصوص تاريخچه و قدمت اين هنر در دسترس است؟
از آنجا که آثار اين رشته در زمره مصنوعات چوبي قرار مي‌گيرند ابتدا بايد به تشريح تاريخچه مصنوعات چوبي و پس از آن به نازک‌کاري در استان همدان پرداخته شود.
ايرانيان هنرمند همان طور که با استفاده از سنگ به ساخت ابزار مورد نياز خود مي‌پرداختند از چوب نيز بهره‌هاي لازم را مي‌بردند چنان که در نقوش آثار سنگي شوش و تخت جمشيد پاره‌اي مصنوعات چوب نيز ديده مي‌شود.
يکي از زيباترين نمونه‌هاي اين هنر درآسياي صغير، منبري است که در مسجد علاءالدين در شهر قونيه موجود است و مربوط به سال 550 ه.ق است.
اين هنر در دوره زند و قاجار به علت نابساماني وضع کشور از رونق افتاد و به ساخت ظروف کوچک و وسايل تزييني همچون قاب آيينه و رحل محدود شد .
اما از شواهدي هم چون دَرِ امامزاده سام و حام ( ع ) واقع در شهر سامن مي‌توان فهميد که مصنوعات چوبي در دوره صفويه در منطقه ملاير از شهرستان‌هاي استان همدان توليد مي‌شده است .
دَرِ مذکور هم اکنون در موزه لطفعليان ملاير نگه داري مي‌شود. نقوش استفاده شده روي اين در گره‌هاي هنـدسي است که نقـش آن با مغار روي چوب منبت شده است.
نمونه‌هاي ساخت آثار چوبي در تاريخ هنرهاي چوبي ايران و استان همدان بسيار بوده است اما غير از نمونه آثار ذکر شده آن چه مجسم و ملموس بوده و بقاياي آن هنوز در دست است بعضي ابزارآلات مخصوص ساخت اجسام چوبي است.
هنر نازک کاري داراي کدام ارزش‌هاي شاخص است؟
نيروي انساني ماهر، برگزيدن دو اثر نازک کاري استادکار همدان در مسابقات نشان اصالت يونسکو در سال‌هاي 87 و 89 و تکرار قابليت‌هاي موجود براي سال‌هاي آينده و ايجاد تنوع در ساخته‌هاي چوبي که مشابه آن در توليدات شهرهاي ديگر موجود نيست، برخي از ارزش‌هاي منحصر به فرد نازک کاري همدان به شمار مي‌آيند.
کاربرد مواد اوليه کاملاً طبيعي در ساخت محصولات و حتي پژوهش‌ها و آزمايش‌هاي فيزيکي و شيميايي گسترده توسط استاد فن در زمينه ي سريشم محکم براي حذف چسب چوب از نازک کاري، وجود پيشينه قوي براي نازک کاري در همدان ، نياز نداشتن به سرمايه‌گذاري کلان به منظور ايجاد کارگاه توليد مصنوعات چوبي و استفاده از ابزار و وسايل ساده، لازم نبودن ابزارآلات و دستگاه هاي پيشرفته و مدرن براي ايجاد يک کارگاه نازک کاري و همچنين زمينه‌هاي آموزش سطح بالا و درست نازک کاري به علاقمندان از ديگر مزيت‌هاي اين رشته ازشمند صنايع‌دستي محسوب مي‌شود.
اقدامات حفاظتي صورت گرفته در خصوص هنر نازک کاري را شرح دهيد.
اقدام براي تجهيز کارگاه نازک کاري، تقدير از هنرمند نازک کار به عنوان بهترين صنعتگر در روز جهاني صنايع‌دستي و ثبت اين رشته در فهرست ميراث ملي از جمله اقدامات صورت گرفته در راستاي حفاظت از هنر نازک کاري است.
ثبت اين اثر چه تأثيري بر زندگي افراد مي‌گذارد؟
با اين اقدام بخشي از هنرهاي سنتي در حال منسوخ حفظ مي‌شود ضمن اينکه صنايع‌دستي در گوشه‌هايي از زندگي مردم مورد توجه قرار مي‌گيرد.
در صورت توجه خاص به اين رشته مي‌توان شرايط را براي اشتغالزايي اين فراهم کرد و هنرمندان نيز به خلق ابتکار و نوآوري تشويق مي‌شوند.
|
 |
|
Copyrights © 2008 - 2020 - Iranian Handicraft. All Rights Reserved V2.0 
