فروشگاه صنایع دستی ایرانیان > درخت خرما منبعي پايان‌ناپذير براي توليد صنايع دستي

در طبيعت کمتر درختي مي‌توان يافت که مانند نخل همه اجزاي آن مفيد و قابل استفاده باشد.

ميوه نخل به صورت‌هاي مختلف قابل نگهداري و مصرف است و از شاخ و برگ آن نيز همچون هيزم براي گرم کردن و پختن استفاده ‌مي‌شود.

شاخه‌هاي خشک نخل در پوشش سقف خانه‌ها و احداث خانه‌هاي مخصوص( کپري ) به کار مي‌آيد و از برگ آن ــ هم خشک و هم تر ــ انواع فرش، ظرف و وسايل زندگي ساخته مي‌شود.

در اين مقاله به انواع وسايلي که از شاخ و برگ نخل ساخته مي‌شود اشاره خواهد شد.

بادبزن
بادبزن به شکل مستطيل و يا مربع در اندازه‌هاي مختلف ساخته مي‎شود و داراي دسته‌اي است که آن را در دست مي‌گيرند و باد مي‌زنند.

ساختن بادبزن به دقت و ظرافت طبع نيازمند است، از اين رو معدودند کساني که در فن بادبزن‌سازي مهارت دارند.

در گذشته که بازار بادبزن رونق داشت بعضي‌ها وقتي براي انجام کار يا ديد و بازديد از منزل خارج مي‌شدند، يک عدد بادبزن با خود همراه مي‌بردند تا در طول راه گرما را از خود دور سازند.

بي دري
بر وزن ديگري ظرفي است کوچک براي نگهداري خرما با گنجايش تقريبي يک تا دو کيلو که از برگ تازه نخل و من باب تفنن بافته و ساخته مي‌شود.

بي دري را به عنوان يک شيء مورد علاقه کودکان مي‌ساختند و بچه‌ها با شوق و ذوق کودکانه آن را در فصل تابستان از خرماي دلخواه خود پر مي‌کردند تا زمستان فرا رسد.
بي دري سال‌هاست که فراموش شده زيرا نه بزرگ‌ترها حوصله بافتن آن را دارند و نه در کودکان اشتياقي براي پر کردن آن وجود دارد.

پري
بر وزن دري ظرف خرما را گويند که گنجايش 6 من خرما دارد و به صورت گرد و دراز دوخته مي‌شود. براي بافتن پري برگ خشک نخل (پيش) را از شاخه جدا کرده مدتي در آب خيس مي‌کنند تا نرم شود.

پروند
طنابي است کلفت و محکم، بافته شده از برگ نخل که طول آن ممکن است دو تا سه متر باشد و مهم‌ترين وسيله بالا رفتن از نخل‌هاي بلندقامت به شمار مي‌آيد.

يک سر پروند داراي شکاف است که سر ديگر را از آن مي‌گذرانند و گره مي‌زنند.
براي بالا رفتن از نخل، پروند را دور کنده گره مي‌زنند و کسي که مي‌خواهد بالا برود در آن قرار مي‌گيرد و با دو دست، دو طرف آن را مي‌گيرد و در حالي که خود در دايره داخل پروند قرار گرفته است، از نخل بالا مي‌رود.

تک
به فتح «تا» نوعي فرش است که از برگ خرما و در اندازه‌هاي مختلف ساخته مي‌شود. يک نوع آن که به تک فرش شهرت دارد به عرض 5/1 تا 2 متر و به طول 15 تا 20 متر بافته مي‌شود که در مراسم عروسي و روضه خواني و غيره به کار مي‌رود.

نوار تک توسط زن‌ها بافته مي‌شود اما در دوخت آن هم زن و هم مرد ممکن است سهيم باشند. از تک در پوشش سقف اتاق نيز استفاده مي‌شود.

جامش
بر وزن کاوش به معني جارو است که از به هم پيوستن شاخه‌هاي ظريف و کوچک نخل ساخته مي‌شود. در ترکيب آن «جا» به معني مکان و «مش» به معني پاک‌کننده به کار رفته است.

زيرپايي
وسيله‌اي است براي نشستن به قطر بيست سانتي‌متر و دايره‌اي‌شکل که از برگ نخل بافته مي‌شود و چون به مقدار کافي بافته شد به صورت گرد آن را پيچيده و مي‌دوزند.

زيرپايي در واقع يک نوع سه‌پايه کوتاه بدون پايه است و در هر جاي منزل مي‌توان آن را مورد استفاده قرار داد.

سواس
نوعي پاي‌افزار محلي است که از رشته‌هاي تازه و مرغوب «سيس» مي‌بافند و به دمپايي‌هاي امروزي شباهت دارد، با اين تفاوت که در قسمت عقب بندي دارد که پا را در خود محکم نگاه مي‌دارد.

کارگران در قديم سواس مي‌پوشيدند و امروزه از آن نشاني نيست.

شلوت
نوعي حصير گرد به قطر متوسط يک‌متر است که از برگ خرما بافته مي‌شود و معمولا زير منقل مي‌اندازند تا ذرات آتش و خاکستر به فرش آسيبي نرساند.

در موارد اضطراري از آن همانند يک سيني بزرگ استفاده مي‌شود و سفره شام يا ناهار را روي آن مي‌چينند.

کفات
ظرف بسيار بزرگي است براي نگهداري غلات. کفات در اندازه‌هاي مختلف ساخته مي‌شود و به شکل يک خمره بزرگ است.

گنجايش متوسط کفات 250 تا 300 کيلو غله است. از روزي که آسياب‌هاي کوچک محلي از کار افتادند و آردهاي بسته‌بندي شده به بازار آمدند، کفات به دست فراموشي سپرده شد.

مشکو
مشکو کوچک‌ترين ظرف خرماست که آن نيز بازيچه کودکان بود و صد البته که فعلا راه به جايي نمي‌برد و محلي از اعراب ندارد.